راهکارهای ایجاد مراکز خرید دوستدار محیط زیست
ساختمان سبز یک واژه پر کاربر در صنعت ساختمان در حوزه بین الملل می باشد ولی کمتر مشاهده شده است که این واژه در ساختمان های تجاری پیشنهاد گردد . بر اساس یکی از گزارش های ICSC هر فرد آمریکایی حداقل یک بار در هفته به مراکز خرید می رود چه برای خرید چه برای سرگرمی یا حتی خوردن غذا در کنار دوستان، مهم این است که در آن فضا با ساختمان در ارتباط و تعامل است .
امروزه با توجه به افزایش حساسیت های مشتریان و مخاطب نسبت به شعارها و جنبش های دوستدار محیط زیست، که به طور بسیار محسوسی تولیدات ریتیل ها را تحت تاثیر خود قرار داده است، مراکز خرید نیز برای ایجاد حس و تصویر مثبت تری نسبت به برند خود در میان شهروندان اقدام به پیاده سازی المان ها و استانداردهای جهانی در حوزه معماری پایدار و دوستدار محیط زیست می نمایند.
صرف نظر از اینکه هر کدام از این فعالیت ها در مراکز خرید، حتی در حوزه کلان تر مانند ساختمان های مسکونی در کشورهای عضو پیمان های بین المللی آب و هوایی مانند پیمان کیوتو و یا پاریس، مفید و اثر بخش بوده اند یا خیر می تواند به عنوان یه اقدام فرهنگ سازانه در سطح جامعه مفید باشد، در هر صورت باید قبول کرد که با وجود بیش از 9500 مرکز خرید استاندارد در اروپا و میزان تعامل مردم با این فضاهای تجاری، شروع فرهنگ سازی و ارائه خدمات Eco-Friendly می تواند در طولانی مدت تاثیر فرهنگی خود را نیز در اصلاح روش مصرف مشتریان داشته باشد .
در چه جنبه هایی می توان رویکردهای ساختمان پایدار را در مراکز خرید پیاده سازی کرد ؟
شاید اولین جنبه هایی که به ذهن هر فرد در حوزه معماری و ساختمان دوست دار محیط زیست برسد موضوع صرفه جویی در مصرف انرژی به حساب آید یا در سطوح جزئی تر بر مساله تفکیک زباله ها را بتوان مثال زد اما اگر بخواهیم یک دیدگاه کلان به مساله ساختمان سبز و عناصر وابسته به آن در ارتباط با یک مرکز خرید بپردازیم آیتم های تاثیرگذار متنوع تری را می توان در نظر گرفت مثلا:
- سهولت دسترسی به حمل و نقل عمومی
مراکز خرید همیشه به ساکنین شهرها نزدیک هستند اما نوع دسترسی این ساختمان ها برای مشتری می تواند در چرخه تولید گازهای گلخانه ای کره زمین موثر باشد، هرچه امکان دسترسی به مرکز خرید از طریق مترو، اتوبوس و … راحت تر باشد تعداد کمتری از خودرو های شخصی به منظور حضور در مراکز خرید از خانه خارج خواهند شد .
- تشویق به استفاده از امکانات حمل و نقل سلامت و دوستدار محیط زیست
ایجاد کیوسک های کرایه دوچرخه در لوکیشن های عمومی مشخص در اطراف مجتمع تجاری و ایجاد پارکینگ مخصوص دوچرخه در مرکز خرید این امکان را برای مشتری ها فراهم می کند که بتوانند با استفاده از روش های سالم ورزشی مثل دوچرخه و یا حتی اسکوترهای برقی برای حضور در مرکز خرید استفاده کنند. یک روش جالب برای تشویق مشتری به استفاده از خودروهای برقی ایجاد امکان استفاده از تخفیف ویژه این خودرو ها در پارکینگ و یا محصولات مثلا ارگانیک ارائه شده در مرکز خرید می باشد .
- صرفه جویی در مصرف آب و انرژی
اصلی ترین پارامتر یک مرکز خرید سبز را میتوان صرفه جویی در مصرف انرژی دانست به عنوان مثال ساده ترین تکنیک برای صرفه جویی در مصرف برق استفاده از لامپ های سنسور دار در محیط هایی است که تردد افراد خیلی کمتر د رآن صورت می گیرد مثل پله های فرار، یا استفاده از خروجی های شیر آب پیشرفته است که میزان مصرف آب را در سرویس های بهداشتی کنترل کند، استفاده از روش های شستشوی خشک و شوینده های بدون نیاز به آب مانند مواد نانو می تواند هم کارایی خدمات نظافتی را بیشتر کند و هم مصرف آب را کاهش دهد . استفاده از روش های آبیاری دیجیتال در بام های سبز و محوطه سازی های مراکز خرید می تواند کمک حال مدیران مراکز خرید در این زمینه باشد . استفاده از تکنولوژی های جدید یخچال های مبتنی بر CO2 به جای گازهای CFC می تواند به طور چشمگیری بر روی میزان انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش هدر رفت انرژی موثر باشد . استفاده از عایق های دارای ظرفیت حرارتی بالا در موتورخانه های و بخش های مرتبط با گرم کننده ها می تواند از هدر رفت انرژی جلوگیری کند . استفاده از پنل های خورشیدی که دارای بازدهی مطلوبی باشند می تواند فرصت مناسبی برای تولید برق مصرفی بخش های جزئی ساختمان مثلا نوپردازی نما در شب باشد .
مثلا City square mall در سنگاپور با بهسازی شرایط سیستم های خنک کننده خود در سال 2017 توانست سالیانه دو برابر گنجایش یک استخر استاندارد المپیک در مصرف آب صرفه جویی کند و آب بازیافتی را به چرخه مصرف بازگرداند.
- مدیریت پسماند و تفکیک زباله
یک برنامه جامع و منسجم برای راهنمایی مشتری در خصوص نحوه تفکیک زباله در مرحله تولید زباله می تواند بسیاری از مشکلات بعدی زیست محیطی ناشی از دور ریزهای بخش تجاری و مسکونی را کاهش بدهد . اینکه مشتری به راحتی تشخیص دهد چه نوع زباله ای در کجا انداخته شود و یا در فودکورتهای مراکز خرید پرسنل بدانند چگونه میزهای کثیف را نظافت و زباله های تولیدی را تفکیک کنند . از سوی دیگر یکی از معضلات اصلی در مراکز دفن زباله ناشی از وجود مواد غذایی دور ریخته شده در این محیط هاست که می توانند درصد بالایی از گازهای تولید شده در این مراکز را کاهش دهند . به همین منظور از طریق همکاری با برخی انجمن های حمایت از حیوانات برای استفاده از دورریز های غذایی مراکز خرید برای تغذیه آنها می توان استفاده کرد . بر اساس آمار حدود 34 درصد از مردم آمریکا قهوه های خود را به صورت Take away تهیه می کنند که این مساله خود باعث ایجاد تعداد زیادی زباله لیوان یک بار مصرف می شود که عموما دارای مقداری ته مانده نوشیدنی هستند، در برخی کشورهای اروپایی در کنار سطل های زباله فضایی برای خالی کردن ته مانده لیوان ها وجود دارد تا از میزان زباله تر تولیدی شهری کاسته شود . یکی از روش هایی که فودکورت های مراکز خرید می توانند در جهت کاهش میزان زباله های پلاستیکی که تجزیه پذیری کمتری در طبیعت دارند انجام دهند استفاده از ظروف یکبار مصرف کاغذی و یا پایه چوب می باشد که از مواد تجدید پذیر ساخته شده اند و راحت تر در طبیعت جذب می شوند و یا فرایند بازیافت آنها ساده تر و کم هزینه تر انجام می شود .
- استفاده از مصالح ساختمانی مصرفی دوستدار محیط زیست
ساختمان ها به طور کل تولیدکننده حدود 28 درصد از گازهای گلخانه ای انسانی هستند . میزان 2.4 درصد از کل کربن تولید شده در بخش ساختمانی تنها در فرایندهای مرتبط با تولید و مصرف سیمان تولید می گردد .
روند ایجاد ساختمان های کم کربن ( LCB ) چند سالی است که بر سر زبان ها افتاده است و موضوع اصلی آن کاهش 80 درصدی میزان CO2 تولیدی در فرایند ساخت،بهره برداری و تخریب ساختمان می باشد . مثلا یکی از اصول اولیه این نوع ساختمان سازی توجه بیشتر به مصالح بومی است تا میزان گاز کربن منتشر شده توسط بخش حمل و نقل مصالح به حداقل برسد . یک ساختمان معمولی به طور نمال در طول عمر خود حدود 5000 کیلوگرم CO2 بر هر متر مربع در هوا آزاد می کند . استفاده از مصالح بازیافت پذیر می تواند در فاز تخریب ساختمان در سال های آینده از میزان زباله های ساختمانی تولیدی بکاهد . برخی از پروفیل ها و مصالح پلاستیکی مانند رنگ ها و مواد مصنوعی می توانند در طول زمان و در معرض حرارت یا نور آفتاب از خود گازهای سمی و آلاینده هرچند در میزان خیلی کم تولید کنند اما اگر بخواهیم رویکرد eco-friendly را کامل ساختمان پیاده سازی کنیم باید به این موارد اهمیت بدهیم .
- تعامل اجتماعی و محلی شهروندان با یکدیگر در مرکز خرید
حضور طیف متنوعی از ساکنین محلات اطراف مجتمع در فضای آن موجب ایجاد امکان جامعه سازی و تشکیل انجمن های محلی می شود . تقویت فضاهای اجتماعی و دور هم بودن مشتریان در کنار یکدیگر می تواند باعث افزایش ارتباطات بین فردی در سطح محله و شهر شده و از طریق طرح های آموزشی و فرهنگی اجرایی در مراکز خرید دوستدار طبیعت فرایند فرهنگ سازی محلی و شهری تسهیل می گردد . حضور هرچه بیشتر مشتری در مرکز خرید علاوه بر ایجاد ارزش افزوده مالی، ارزش افزوده فرهنگی و اجتماعی نیز تولید خواهد کرد .
- قابلیت استفاده برای عموم، سالمندان و معلولین
یکی از ویژگی های اصلی مراکز خرید eco-friendly راحت بودن حضور هر فرد چه دارای مشکلات ناشی از کهولت سن چه دارای معلولیت های جسمی می باشد . آسایش این افراد چه در هنگام ورود، گردش در مرکز خرید و استفاده از بخش های متنوع موجود در مرکز خرید به عنوان مثال سرویس های بهداشتی و یا آسانسورها امکان مشارکت این افراد جامعه را در اجتماعات و انجمن های شکل گرفته در بستر فعالیت های فرهنگی مراکز خرید را میسر می سازد.
- ایمنی و نظارت
ایمنی یکی از مواردی است که این روزها باید به عنوان یک المان تاثیرگذار بر روی آرامش ذهنی مشتری در نظر گرفته شود، جدای از مساله security که می بایست در حوزه های مدیریتی و کنترل رفتار کاربران مراکز خرید در زمینه رعایت قوانین بهداشتی مرکز خرید موثر باشند، موضوع ایمنی ساختمان در برابر آسیب های احتمالی است که می تواند موجب افزایش حس مثبت و اطمینان خاطر مشتری هنگام حضور در مرکز خرید باشد.
امروزه مراکز خرید در حال حرکت به سوی ایجاد سیاره ای بهتر برای زیستن می باشند و این جنبش با نوآوری های تکنولوژیک و همراهی هرچه بیشتر مشتریان دغدغه مند در حال شتاب گرفتن است . باید به مراکز خرید به عنوان یک مکان عمومی با فرصت ایجاد اجرای فرهنگ سازی شهری توجه کرد .
